Alles op z'n tijd
In de top 2000 zal het nummer zeker weer langs komen: Turn Turn Turn van The Byrds (gaat er geen lampje branden? even luisteren!).
For everything there is a season ... A time to dance, a time to mourn;
A time to gain, a time to lose;
A time to laugh, a time to weep.
Het nummer is een op muziek gezette tekst uit een oud geschrift: Prediker, vermoedelijk geschreven door de oude koning Salomo omstreeks de 3e eeuw voor Christus. Het is een lekker nummer om op de achtergrond aan te hebben of op een goed moment hardop mee te zingen. Maar het volgen van de strekking van het nummer, dat is een stuk moeilijker.
Als mens hebben we een natuurlijke neiging om weg te gaan van het ongemak. We willen het ongemak zo snel mogelijk opheffen en hebben hier een heel arsenaal aan mogelijkheden voor. In de winter de verwarming omhoog, in de zomer de airco aan. Medicatie om pijn en onprettige gevoelens te onderdrukken. Drugs en alcohol die op gezette tijden de scherpe randjes er af halen. Een strandvakantie om de donkere winterdagen te ontvluchtten. Het beëindigen van een relatie omdat de glans er vanaf is.
Begrijp mij niet verkeerd: niets mis met een paracetamol tegen hoofdpijn. Antidepressiva kan een enorme oplossing bieden. En voor wat betreft een relatie is het soms tijd om te verbinden en soms om los te laten.
De vraag is wel: hoe zit het met ons vermogen om het uit te houden? Om het ongemak en de pijn te verduren? Of met de woorden van Prediker/ the Byrds te spreken: kunnen we ook ‘een seizoen’ geven voor rouw, verlies, verdriet? Als ik kijk naar de felle discussies rondom de juiste oplossingen in onze Covid-crisis houdt deze vraag mij ook bezig. Het lijkt alsof we met elkaar delen dat de oplossing NU moet komen, over de oplossing worden we het helaas nog niet eens. Maar wat als de oplossing er nu niet is? Of met andere woorden: als dit niet het seizoen van de vrijheid maar het seizoen van de beperking is? Niet het seizoen van de gezondheid, maar het seizoen van de ziekte? Of wellicht zelfs niet het seizoen van opbouw maar van afbraak? En als we het niet eens worden met elkaar: kunnen we ook omgaan met dat dit niet het seizoen van eensgezindheid, maar het seizoen van verdeeldheid is?
In mijn mindfulness praktijk is er een vraag die altijd weer terug komt: kan ik hier mee zijn? Ik kom dit tegen als ik s’ochtends op mijn meditatiekussen zit (hmhm onrustige gedachten ... kan ik hiermee zijn?), als ik aan het hardlopen ben (ik heb geen zin, ik heb geen zin ... oke ... kan ik hiermee zijn? Zonder hier gelijk aan toe te geven?). Ik kom het ook tegen in een donkere nacht, waarin ik mij zorgen maak over mijn dierbaren (zorgen, zorgen…hoge hartslag ... angstzweet ... kan ik hiermee zijn?).
In het boedhisme wordt geleerd: pijn+ weerstand=lijden. Met andere woorden: zonder weerstand geen lijden. Een vrije doorvertaling naar prediker: kan ik mij er aan overgeven dat het nu wellicht het moment is voor verdriet, verlies, rouw? Kan ik hiermee zijn? Kan ik de pijn ervaren, zonder met weerstand ook het lijden te creeren?
Prediker zegt: ‘God heeft alles wat er is de goede plaats in de tijd gegeven…toch kan de mens het werk van God niet van het begin tot het einde doorgronden.’ Het doet mij denken aan de quote van Kierkegaard (later vrijelijk gebruikt door Steve Jobs): Life can only be understood backwards, but it must be lived forwards. Het herinnert mij ook aan de woorden van Theresia van Avila: ‘moge je er op vertrouwen dat je precies bent waar je zou moeten zijn.’
Alles op zn tijd. Een leven waarin alleen maar ruimte is voor comfort versmalt zich steeds meer. Het wordt een fake-reality. En gaandeweg raken we als mens steeds meer ons vermogen kwijt om het uit te houden met het ongemak. Het uithouden met het ongemak kan je beoefenen. Het is een vermogen wat je kan trainen, wat kan aangroeien. Wat je daarvoor terugkrijgt is een leven wat echt is. Of, zoals ik een van mijn klanten onlangs mooi hoorde zeggen: een leven dat niet ‘een custardpudding op kamertemperatuur is’. Een leven met seizoenen, soms prachtig, soms zwaar, maar altijd waar.
